Mạt chược, một trò chơi truyền thống đậm chất văn hóa Trung Hoa, đã thu hút sự quan tâm của không chỉ người dân Trung Quốc mà còn lan rộng ra nhiều quốc gia khác, trong đó có Việt Nam. Đây là một trò chơi bài mang tính chiến thuật cao, đòi hỏi người chơi phải có kỹ năng và kinh nghiệm để đạt được chiến thắng.
1. Giới Thiệu Về Mạt Chược
Mạt chược, hay còn gọi là Mahjong, là một trò chơi bài với bộ bài được làm từ sừng, ngà hoặc nhựa, phổ biến trong văn hóa giải trí của Trung Quốc. Trò chơi này đòi hỏi từ 4 người chơi, mỗi người sẽ cố gắng sắp xếp các quân bài của mình theo một chiến thuật nhất định để giành chiến thắng, hay còn gọi là “ù”. Mạt chược không chỉ là một trò chơi đơn thuần, mà còn là một biểu tượng của văn hóa, sự tinh tế và nghệ thuật trong cách chơi.
Mặc dù có nhiều giả thuyết về nguồn gốc của Mạt chược, một số cho rằng nó bắt nguồn từ Thượng Hải vào khoảng những năm 1850. Ban đầu, những quân bài được làm từ giấy, nhưng sau này được thay thế bằng các chất liệu bền vững hơn như sừng và ngà.
2. Cấu Trúc Bàn Chơi Mạt Chược
Bàn chơi Mạt chược là một yếu tố quan trọng không thể thiếu trong trò chơi này. Bàn chơi của người Hoa thường có hình vuông, với kích thước khoảng 80cm mỗi cạnh và cao từ 60cm đến 85cm. Bề mặt bàn thường được trải một lớp khăn để bảo vệ các quân bài khỏi bị trầy xước.
Ở Việt Nam, bàn chơi Mạt chược có sự biến tấu với kích thước lớn hơn một chút, thường cao khoảng 90cm và mỗi cạnh dài từ 90cm đến 95cm. Bàn có gờ bao quanh cao từ 3cm đến 4cm, được bọc da hoặc nỉ, giúp giữ các quân bài không bị rơi ra ngoài. Mặt bàn thường được phủ một lớp nylon hoặc mica cứng, trơn và có màu tối để tạo độ tương phản với các quân bài, giúp người chơi dễ dàng nhận diện.
3. Bộ Bài Mạt Chược
Một bộ bài Mạt chược hoàn chỉnh bao gồm 160 quân bài, được chia thành 4 bộ chính và một bộ khung. Cụ thể:
Bộ Bài Nạc
- Hàng Sách/Sọc: Các quân bài trong hàng Sách có màu xanh lam, được ký hiệu bằng các sọc từ 1 đến 9. Quân “Nhất Sách” đặc biệt được ký hiệu bằng hình chim sẻ. Mỗi quân hàng Sách có 4 con, tổng cộng 36 quân.
- Hàng Vạn: Các quân bài này có chữ “Vạn” màu đỏ ở phía dưới và số từ “Nhất” đến “Cửu” ở phía trên. Tổng cộng cũng có 36 quân hàng Vạn.
- Hàng Văn: Các quân bài trong hàng Văn có hình tròn, được đánh số từ 1 đến 9. Cũng có 36 quân hàng Văn.
Bộ Tài Phao
Bộ Tài Phao, hay còn gọi là “gió”, gồm 28 quân bài, chia thành 7 loại, mỗi loại 4 quân:
- Đông – Nam – Tây – Bắc
- Trung – Phát – Bạch
Bộ Hoa và Bộ Bốn Mùa
- Bộ Hoa: Bao gồm 4 loại hoa: Mai, Lan, Cúc, Trúc.
- Bộ Bốn Mùa: Gồm Xuân, Hạ, Thu, Đông, cùng với Tứ Hoàng (đánh số từ 1 đến 4) và Tứ Hậu (đánh số từ 1 đến 4).
Bộ Khung
Bộ khung bao gồm các quân bài đại diện, có thể thay thế cho những quân bài khác, gồm hai loại:
- Khung Xanh: Gồm các quân Tổng, Thùng, Soọc, Màn, có thể thay thế cho tất cả các quân bài, kể cả Hoa.
- Khung Đỏ: Gồm các quân Hoa, Hỷ, Nguyên, Hợp, có thể thay thế cho các quân thuộc bộ Tài phao và các quân bài hàng Nạc.
4. Điều Kiện Chiến Thắng
Mục tiêu của trò chơi Mạt chược là “ù”, tức là sắp xếp các quân bài thành 4 nhóm và 1 đôi. Mỗi người chơi có 13 quân bài, cộng với quân bài ù là 14. Người chơi phải sắp xếp sao cho thành 4 phu (mỗi phu gồm 3 quân bài) và 1 cặp (2 quân giống nhau).
5. Chuẩn Bị Trước Khi Chơi
Số Lượng Người Chơi
Mạt chược thường được chơi bởi 4 người. Tuy nhiên, nếu có 5 hoặc 6 người, những người này sẽ ngồi ngoài dự bị và thay thế khi cần thiết. Người chơi có thể ngồi ở bất kỳ vị trí nào tùy thích, nhưng thường sẽ chọn chỗ theo một quy tắc ngẫu nhiên bằng cách bốc thăm các quân bài Đông, Nam, Tây, Bắc.
Chia Bài
Trước khi bắt đầu, các quân bài được úp xuống và trộn lẫn trên bàn. Mỗi người chơi sẽ xếp các quân bài thành 2 hàng, mỗi hàng gồm 18 quân, rồi xếp chồng lên nhau thành một hình vuông nhỏ. Nhà Cái (người ngồi ở cửa Đông) sẽ đổ xúc xắc để tính điểm chia bài. Mỗi người chơi nhận 40 quân bài và sắp xếp thành 20 đôi trước mặt.
6. Cách Chơi Một Ván Mạt Chược
Một ván Mạt chược diễn ra qua 4 lượt, tương ứng với 4 gió Đông, Nam, Tây, Bắc. Người chơi sẽ lần lượt đánh bài cho đến khi có người ù. Mỗi lượt người chơi sẽ có 14 quân bài, và mục tiêu là chia thành 4 phu và 1 đôi để ù.
7. Luật Ưu Tiên
Trong quá trình chơi, nếu có nhiều người muốn lấy cùng một quân bài, luật ưu tiên sẽ được áp dụng. Người có thể ù với quân bài đó sẽ được ưu tiên trước. Nếu có nhiều người cùng chờ một quân bài để ù, người ngồi ngay dưới cửa sẽ được ưu tiên hơn. Ví dụ, nếu cửa Đông đánh ra, cửa Nam sẽ được ưu tiên trước cửa Tây và Bắc.
8. Các Dạng Ù Trong Mạt Chược
Mạt chược có nhiều dạng ù khác nhau, từ ù nhỏ nhất như “ù muỗi” đến những kiểu ù phức tạp hơn như “Ù Đại Tam Nguyên” hay “Ù Đại Tứ Hí”. Mỗi kiểu ù sẽ có giá trị phán (điểm) khác nhau, tùy thuộc vào cách sắp xếp và loại quân bài người chơi sở hữu.
Mạt chược không chỉ là một trò chơi giải trí mà còn là một phần văn hóa đặc sắc của người Trung Quốc. Để chơi Mạt chược giỏi, ngoài việc nắm vững luật chơi, người chơi còn cần có khả năng tư duy chiến thuật và sự kiên nhẫn. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn tổng quan về cách chơi Mạt chược và sẵn sàng thử sức với trò chơi thú vị này.
